Murtaja ndëshkim dhe mëshirë
Transmetohet nga Aishja (r.a.), se ajo e ka pyetur të Dërguarin e Allahut për murtajën. Ai tha: “Ajo është ndëshkim prej Allahut të Lartësuar që ia dërgon kujt të dojë. Mirëpo Allahu i Lartësuar e ka bërë atë mëshirë për besimtarët. Çdo njeri (rob) që gjendet në vendin ku bie murtaja dhe qëndron në vendin tij duke bërë durim, duke kërkuar shpërblim tek Allahu dhe duke e ditur se atë nuk e godet asgjë përveç asaj që Allahu ka caktuar për të, do të ketë të njëjtin shpërblim si ai që bie dëshmor.”[1]Shpjegimi i hadithit:
Profeti Muhamed (a.s) është mjeku i mbarë njerëzimit. Ky hadith profetik përmban këshilla mjekësore mjaft të dobishme, që kurojnë sëmundjet fizike, memdore dhe shpirtërore. Një gjë të tillë e dëshmon mjekësia profetike, ku hadithet e Profetit (a.s) flasin për një sërë degësh të mjekësisë, si mjekësia profilaktike (parandaluese), mjekësia kurative, mjekësia psikiatrike, higjena, gjenetika..etj.
Ky hadith profetik është një dokument mjekësor mjaft i vyer në kuadrin e besimit të saktë, dorëzimit ndaj caktimit të Allahut, durimit dhe kërkimit të shpërblimit tek Allahu. Ky hadith profetik na transmetohet në formën e pyetjes dhe përgjigjes. Ajo që pyet është nëna e besimtarëve, Aishja (r.a.), ndërsa ai që përgjigjet është Profeti (a.s.) i cili nuk flet në ajër, por flet nëpërmjet mesazhit hyjnor që i shpallet. Aishja e pyet Profetin (a.s.) për murtajën, ndërkohë që përgjigja e Porofetit (a.s.) nuk ka të bëjë me diagnostikimin dhe shkaqet e përhapjes së saj, por me gjurmët dhe pasojat që lë ajo. Profeti (a.s.) thotë: “Ajo është ndëshkim prej Allahut të Lartësuar që ia dërgon kujt të dojë”. Kjo është një prej pasojave të murtajës; ndëshkim nga Allahu i Lartësuar për popujt e mëparshëm. Ndërsa për besimtarët ajo nuk është ndëshkim, përkundrazi ajo është mëshirë. Me të drejtë këtu lind një pyetje: Si është e mundur që një gjë, në rastin konkret murtaja, në të njëjtën kohë është edhe ndëshkim edhe mëshirë? Përgjigjen e kësaj pyetje e jep Profeti (a.s.) i cili thotë: “Çdo njeri (rob) që gjendet në vendin ku bie murtaja dhe qëndron në vendin tij duke bërë durim, duke kërkuar shpërblim tek Allahu dhe duke e ditur se atë nuk e godet asgjë përveç asaj që Allahu ka caktuar për të, do të ketë të njëjtin shpërblim si ai që bie dëshmor”. Mëshira e Allahut konsiston në shpërblimin që përfitojnë personat e tillë, për shkak se ata kanë duruar, kërkojnë shpërblimin tek Allahu dhe e dinë se ata nuk i godet vetëm se ajo që ka caktuar Allahu për të.
Qëndrimi në vendin ku ka rënë murtaja, duke mos dalë prej atij vendi, ka të bëjë me mjekësinë profilaktike (parandaluese). Si shembuj të mjekësisë profilaktike janë ndalimi i pirjes së alkolit, mosteprimi në të ngrënë dhe në pije. Po ashtu, shembull i mjekësisë profetike është edhe “Karantina” ose thënë ndryshe qëndrimi në vendin ku ka rënë murtaja. Shkaku i karantinës, apo qëndrimit në vendin ku ka rënë murtaja është që sëmundja të mos përhapet tek të shëndoshët. Argument për këtë është fjala e Profetit (a.s.) i cili thotë: “Nëse merrni vesh që në një vend ka rënë murtaja, mos hyni në të. E nëse ajo bie në një vend ku ju jeni në të, mos dilni prej tij!”[2]
Dijetari i shquar Muhamed ibnu Uthejmin (Allahu e mëshiroftë) duke shpjeguar këtë hadith thotë: [Nëse murtaja bie në një vend, ne nuk duhet të hyjmë në atë vend, sepse hyrja brenda në të do të thotë që njeriu ta shpjerë veten e tij në shkatërrim. Por nëse murtaja bie në një vend, ku ne jemi prezent, atëherë ne nuk duhet të dalim prej tij, duke u arratisur prej atij vendi, sepse sado që të mundohesh për t`u arratisur nga caktimi i Allahut, në rastin konkret nga vendi ku ka rënë murtaja, arratisja nuk të vlen tek Allahu. Le të kujtojmë historinë, të cilën na e ka treguar Allahu për ata njerëzit, që ishin me mijëra, të cilët u larguan nga vendi i tyre nga frika e vdekjes. Disa dijetarët duke komentuar këtë ajet, kanë thënë se: Në vendin e tyre ra murtaja dhe ata nga frika dolën prej tij, por Allahu urdhëroi që atë të vdisnin dhe pastaj i ringjalli, për t’ju treguar atyre, se askush nuk mund të largohet nga caktimi i Allahut. Të gjithë janë pjesë e caktimit të Tij.][3]
Fjala e Profetit (a.s.) “Çdo njeri (rob)” ka për qëllim të gjithë njerëzit, por veçanërisht besimtarin. Fjala e Profetit (a.s.) “qëndron” vjen në kohën e tashme, ç’ka do të thotë se qëndrimi duhet të jetë i vazhdueshëm dhe se personi, të cilit i ka rënë murtaja, nuk duhet të dalë nga vendi i tij, në mënyrë të tillë që murtaja të mos përhapet tek njerëzit e tjerë të shëndoshë. Durimi dhe kërkimi shpërblim nënkuptojnë mos humbjen e shpresës nga mëshira e Allahut të Lartësuar. Kështu pra, ai cili përballet me sëmundjen ngjitëse të murtajës, duke duruar dhe duke mos qenë ai shkaktar për përhapjen e saj tek të tjerët, Allahu do ta shpërblejë me shpërblimin e atij që bie dëshmor. Nuk ka shpërblim më të madh se ky shpërblim që Allahu i Lartësuar ia jep kujt të dojë.
Rregulla dhe dispozita fetare:
Në lidhje me këtë hadith profetik, kemi të bëjmë me një dispozitë fetare: A është e lejuar që një person të largohet nga një vend, në të cilin ka rënë murtaja, pavërsisht faktit nëse është sëmurë apo është shëndoshë?
Pjesa më e madhe e juristëve janë të mendimit, se largimi nga vendi ku ka rënë murtaja është i ndaluar, sepse në lidhje me këtë janë transmetuar një sërë hadithesh, që e ndalojnë një veprim të tillë. Një prej këtyre haditheve është edhe hadithi i lartpërmendur. Po ashtu, është e ndaluar që një person të hyjë brenda atij vendi, ku ka rënë murtaja.
Personi i cili vdes për shkak të murtajës, lahet dhe i falet namazi i xhenazes, megjithëse ai ka të njëjtin shpërblim me dëshmorin.
Disa juristë janë të mendimit, se është e pëlqyeshme leximi i duasë së kunutit në namaz, që Allahu ta largojë murtajën, duke u argumentuar me faktin se murtaja konsiderohet prej fatkeqësive më të mëdha.
Mësimet e nxjerra nga hadithi:
1 – Rreth murtajës.
2 – Vlera e sprovës dhe durimi ndaj saj.
3 – Rëndësia e durimit dhe kërkimit shpërblim tek Allahu.
4 – Vlera dhe pozita e “Jekinit”[4]
5 – Shpërblimi i atij që vdes nga murtaja
1 – Rreth murtajës:
Çfarë është murtaja?
Dijetari i shquar Ibnu Kajm El Xheuzije (Allahu e mëshiroftë), duke folur për murtajën, thotë: “Murtaja është sëmundje infektuese vdekjeprurëse, sidomos murtaja glandulare (gjëndra limfatike të rritura). Murtaja glandulare është pezmatim fatal, i cili shoqërohet me djersitje të theksuara dhe të padurueshme. Në mjekësi përkufizohet si sëmundje e rëndë infektuese me etiologji bakteriale. Manifestimi klinik është si pezmatim i gjëndrave limfatike, pezmatim i mushkërive dhe forma septike. Edhe sot murtaja dominon në mënyrë endemike, sidomos në disa vise të Azisë dhe të Afrikës, prej nga kalon kohë pas kohe dhe përhapet në vende të tjera të botës. Burim i infeksionit janë brejtësit, në rradhë të parë minjtë, lepujt dhe ketrat. Shkaktar është bacili gram-negativ, i cili ka endotoksinë.
Shkaktari arrin të depërtojë deri te gjëndrat limfatike rajonale, duke liruar endotoksinë që shkaktojnë pezmatim hemorragjik, nekrozë, ënjtje të gjëndrave, qelbëzim dhe intoksikim të përgjithshëm.
Vdekshmëria e të sëmurëve nga kjo sëmundje është kryesisht e lartë dhe arrin deri në 60%, ndërsa te format mushkërore dhe septike arrin gati 100%.
Aishja (r.a.) e ka pyetur të Dërguarin e Allahut: Ç’është murtaja? Ai është përgjigjur: “Gjëndër e enjtur si ajo e devesë, kurse paraqitet në gjëndrat e gilcave dhe nën sqetulla”.[5]
Infektimi spontan (sëmundja ngjitëse) i molekulave në ajër është vetëm njëri nga faktorët kryesorë, që shkaktojnë pasoja, sepse duke u infektuar ato shkaktojnë murtajën. Ky ndryshim i substancave në ajër ndikon në sekrecionet e trupit dhe shkakton përhapjen e sëmundjes, e cila rezulton me çrregullimin e molekulave të trupit dhe me zhvillimin e nekrozës së qelizave virulente, që prodhojnë erë të rëndë e të pakëndshme. Kjo erë e rëndë është pasojë e anormaliteteve të ndryshme malinje. Mund të vërehet se murtaja është më tepër infektive (ngjitëse) kah fundi i verës dhe vjeshtës. Kjo ndodh për shkak të sasisë së shtuar të vrerit dhe pamundësisë që trupi ta metabolizojë tërë sasinë e vrerit. Kjo sasi e shtuar e vrerit qelbëzohet dhe bëhet infektuese, sidomos kur në të ekzistojnë edhe gjëndje receptive, siç është rasti me personat obezë, të cilët stërviten shumë pak dhe që nuk i kushtojnë rëndësi dietës. Prandaj në këto kushte është mëse e mundshme që këta njerëz obezë të jenë gjithnjë kandidatë të mundshëm për t’u sëmurur. Pranvera është stina më e shëndetshme”.[6]
Sëmundjet epidemike më të mëdha që kanë lënë gjurmë në historinë e njerëzimit:
Nga mesi i viteve 400 p.e.s, Perandoria Romake ndiqte politikën e rritjes dhe zgjerimit të shpejtë. Mirëpo sëmundja e murtajës që u shfaq në vitin 453 p.e.s, i shkaktoi popullit dhe ushtrisë romake humbje të mëdha aq sa do të ngadalësonte këtë zhvillim politik. Kështu si përfundim popullsia e qytetit pakësohet shumë.
Po ashtu midis viteve 430 dhe 427 në gadishullin e Peloponezit, në kohën kur Sparta dhe Athina si qytet-shtete vazhdonin të udhëhiqnin atë rajon, u përhap një epidemi murtaje, duke shkaktuar humbje të mëdha në njerëz. Qytet-shteti i Athinës në ato vite udhëhiqej nga Perikliu dhe nga njëra anë zhvillohej, nga ana tjetër luftonte vazhdimisht me armikun rival Spartën. Por megjithatë Athina ishte më përpara se Sparta përsa i përket pasurisë dhe standardeve të jetesës. Spartanët me ushtrinë mjaft të disiplinuar mundoheshin ta vinin në pozitë të vështirë Athinën, banorët e të cilës luftonin gjoks më gjoks me spartanët. Gjatë luftimeve të vitit 430, në njërën prej luftërave Athinë-Spartë, athinasit provojnë të tërhiqen brenda mureve rrethues të qytetit. Por nga ana tjetër me flotën e tyre organizojnë nga deti edhe sulme spontane kundër Spartës. Ndërkaq përpara mureve të Athinës u shfaqën ushtritë e Spartës. Turmat e banorëve që u shmangeshin këtij sulmi dhe mundoheshin të strehoheshin brenda mureve rrethues do të shkaktonin një kaos të madh në Athinë. Në këtë kaos athinasit do të mundeshin jo nga ushtarët e Spartës, por nga një armik i papritur, pra nga epidemia e murtajës.
Në mundësinë më të madhe këtë sëmundje në Athinë e kishin sjellë të ardhurit nga Afrika e Veriut, të cilët nuk kishin dijeni se ishin prekur prej saj. Kështu që qyteti brenda një kohe të shkurtër filloi të mbushet me kufoma. Mungesa e kontrollit dhe mbipopullimi shkaktoi në qytet një rrëmujë të madhe. Duke i shtuar kësaj edhe kushtet e vështira shëndetësore, ishte e paevitueshme përhapja më e madhe e sëmundjes në qytet. Historian grek Tukidi (Thusidides), i cili arriti t`i shpëtojë kësaj epidemie, na shkruan se shenjat e para të sëmundjes ishin “temperatura e lartë, skuqje dhe djegie të syve, fryrje të grykëve dhe në gjuhë”. Kur kjo sëmundje prekte mushkëritë, atëherë të sëmurët përkeqësoheshin më tej dhe vdisnin.
Athinasit vendosën që t`i djegin të vdekurit. Kurse ata që nuk ishin prekur nga sëmundja, filluan të argëtohen. Kështu si përfundim, në tre viteve, pra nga viti 430 deri në vitin 427 p.e.s. në Athinë gjejnë vdekjen nga murtaja plot 35 mijë vetë nga 100 mijë banorë që kishte qytet-shteti.
Në vitet Para Erës Sonë sëmundje ngjitëse si murtaja dhe lebra do te godisnin edhe Romën, si dhe qytetet e tjera –shtete të botës antike. Një nga sëmundjet e tjera që është përcaktuar para Krishtit, vihet re përsëri në Romë dhe këtë herë do të jetë sëmundja e lisë, e cila do të shkaktojë vdekje të mëdha në kryeqytetin e Perandorisë Romake.
Edhe midis viteve 79 dhe 88 pas Erës Sonë, Roma u godit përsëri nga një sëmundje tjetër kolere. Kjo ndodhi kur akoma nuk ishin mbyllur plagët e fatkeqësisë së Pompeit shkaktuar nga aktivizimi i vullkanit të Vezuvit. Sëmundja e kolerës merr 11 mijë jetë njerëzish në ditë.
Ndërkaq në vitet 746 -749 në qendër të Bizantit shfaqet një sëmundje ngjitëse, për llojin e të cilës deri më sot nuk kanë mbërritur informacione. Kjo sëmundje shkakton humbje të mëdha në njerëz. Thuhet se sëmundja u soll në qytet nga tregtarët e skllevërve dhe për tre vjet me radhë ajo shkaktoi vdekjen e të paktën 200 mijë vetëve.
Një tjetër sëmundje epidemike ishte edhe ajo që njihet me emrin “murtaja e zezë”, e cila midis viteve 1347 -1351 do të përhapet në tërë Evropën. Mendohet ta kenë sjellë detarët, që ktheheshin nga Kina dhe India dhe është përhapur nëpërmjet minjve, që gjendeshin në hambarët e anijeve dhe për një kohë 4-vjeçare shkaktoi viktima të shumta në Evropë. Mendohet që kjo sëmundje (murtaja e zezë) që kishte ardhur nga vendet e largëta në shekullin e 14-të, ka shkaktuar vdekjen e 25 milion njerëzve, duke e përgjysmuar popullsinë e Evropës.
Ngjarjet interesante që ndodhën në fund të shekullit të 18-të në Haiti, do t`i jepnin përmasa të tjera luftës për kolonializim midis Anglisë dhe Francës. Në vitin 1793 repartet angleze zbarkojnë në Santa Domingo (Haiti) që sot njihet me emrin Republika Dominikane, për të shtypur kryengritjen e skllevërve, që ishte përhapur në kuadër të lëvizjeve për liri që solli “Revolucioni Francez i vitit 1789”. Kështu skllevërit duke u bashkuar me pjesën e varfër të të bardhëve, ngrenë krye nën parullën “liri barazi”. Kryengritja ishte shndërruar në një lëvizje të armatosur, të udhëhequr nga liderët vendorë Toussaint L'Ouverture dhe Jean-Jacques Dessalines.
Kurse Anglia me mendimin se kjo kryengritje do të përbënte një “shembull të keq” në kolonitë e saj dërgon aty ushtarë për shuarjen e saj. Mirëpo, sapo anglezët zbarkojnë në ishull, kapen nga një sëmundje ngjitëse dhe epidemike të etheve të verdha (verdhëzës), e cila shkakton vdekjen e 12.700 ushtarëve anglezë.
Midis viteve 1826 dhe 1837 në tërë Evropën përhapet sëmundja e kolerës, e cila kishte dalë në Angli dhe kështu për 11 vjet radhazi ajo bëhet shkaktare e vdekjes së milionave njerëzve. Vetëm në vitin 1831 ne Evropë vdesin 900 mijë vetë. Po ashtu midis viteve 1840-42 , 1863-75 dhe 1890-94 në tërë botën vdesin dhjetëra miliona njerëz nga kolera. Nga ana tjetër me qindra mijëra njerëz humbën jetën edhe nga përhapja në Evropë e epidemisë së quajtur “Gripi i Azisë”, që u shfaq në Rusi ndërmjet viteve 1889 dhe 1890.
Midis viteve 1903 -1908 një sëmundje e panjohur epidemike që u përhap në Azi dhe u bë shkak që në javë të vdesin 40 mijë vetë. Kështu afro 4 milion njerëz humbën jetën nga kjo lloj sëmundje e panjohur. Pas dy vitesh, pra në vitin 1910 “murtaja e zezë” ra në Kinë dhe Indi shkaktoi vdekjen e miliona vetëve. Me sa dihet, kjo është edhe shfaqja e fundit e Murtajë së Zezë në rruzullin tokësor.
Së fundi do t’ju flasim pak mbi virusin e HIV-it, sëmundjen epidemike të epokës sonë, që shkakton sëmundjen e SIDA-s. Sipas raporteve te OKB-së për vitet 1997-1998, nga përhapja e kësaj sëmundjeje në Afrikë, sidomos të vendeve që ndodhen nën brezin jugor të Saharasë së Madhe, vetëm në vitin 1997 kanë vdekur 2,3 milionë njerëz. SIDA është quajtur “murtaja e zezë e epokës” tonë dhe lufta kundër saj po vazhdon aktualisht në tërë botën”.[7]
Murtaja, karantina dhe mrekullia profetike
Profeti (a.s.) thotë: “Murtaja është pjesë e zemërimit ose ndëshkim që iu është dërguar një grupi prej Beni Israilëve. Prandaj nëse ajo bie në një vend, ku ju jeni brenda në të, mos dilni prej atij vendi duke u arratisur. E nëse ajo bie në një vend ku ju nuk jeni brenda në të, mos zbrisni (hyni) në të.”[8] Ndërsa në një hadith tjetër, Profeti (a.s) thotë: “Murtaja është një gjëndër e enjtur si gjëndra e devesë. Ai i cili është brenda në të i ngjan dëshmorit. Ndërsa ai që arratiset prej saj, i ngjan personit që arratiset nga fushëbeteja”.[9]
Karantina konsiderohet si një prej mekanizmave më efikase të rezistencës ndaj përhapjes së sëmundjeve epidemike. Vërejmë se hadithet profetike të sipërpërmendura përcaktojnë qartë parimet bazë të karantinës. Hadithet e Profetit (a.s.) i urdhërojnë njerëzit, që të mos hyjnë në vendin ku ka rënë murtaja, ashtu siç urdhëron banorët e vendit ku ka rënë murtaja, që të mos dalin nga ai vend. Domethënien e vërtetë të karantinës, njerëzit e kanë njohur vetëm në ditët e sotme, ndërkohë që Profeti (a.s.) na ka lajmëruar për këtë qysh përpara 1400 e disa vjet.
Parandandalimi i njeriut të shëndoshë që të hyjë në vendin ku ka rënë murtaja është mëse i kuptueshëm. Por ne na duket i paperceptueshëm fakti, që banorët e vendit ku ka rënë murtaja të mos dalin prej aty, sidomos ata që janë të shëndoshë. Mendja dhe arsyeja e refuzojnë një gjë të tillë, sepse ai i cili është i shëndoshë, ka shumë mundësi që të shkojë në një vend tjetër dhe si rrjedhojë ka mundësi që të shpëtojë.
Mirëpo mjekësia moderne thotë: “Personi i cili është i shëndoshë në vendin ku ka rënë murtaja, mund të jetë mbartës i mikrobeve. Kur sëmundjet epidemike pllakosin në një vend, shumica e njerëzve preken nga virusi i sëmundjes, por jo të gjithë këta njerëz të prekur nga virusi sëmuren. Sa e sa njerëz mbartin virusin e sëmundjes epidemike dhe tek ata nuk shfaqen shenjat e sëmundjes?!”
Gjithashtu ka dhe një kohë tjetër, që quhet koha e inkubacionit. Koha e inkubacionit është koha që fillon në momentin kur mikrobet apo bakteriet hyjnë në një organizëm, deri kur shfaqen shenjat e para të sëmundjes, ose thënë ndryshe ajo është periudha gjatë së cilës sëmundja zhvillohet pa u vënë re, në mënyrë të fshehur. Në këtë periudhë mikrobi shumëfishohet, por megjithatë në periudhën e inkubacionit tek njeriu nuk vërehet asnjë shenjë e sëmundjes. Por pas njëfarë kohe, që mund të jetë e gjatë apo e shkurtër, në varësi të llojit të sëmundjes, mikrobi i fshehur në trupin e njeriut shfaqet. Dihet se periudha e inkubacionit mund të zgjasë deri në gjashtë muaj, ashtu siç mikrobi mund të qëndrojë i fshehur në qelizë për disa vite.
Prandaj pikërisht për këtë arsye, është e ndaluar rreptësisht, që njeriu që ndodhet brenda vendit ku ka rënë murtaja, të largohet prej aty, sepse personi i shëndoshë ose ai që është në periudhën e inkubacionit përbëjnë një rrezik të madh për banorët e një vendi tjetër, që nuk i ka prekur akoma sëmundja e murtajës. Ai i cili del nga vendi ku ka rënë murtaja, konsiderohet se ka kryer një mëkat të madh, që është i ngjashëm me mëkatin e atij njeriu, i cili e braktis fushëbetejën.
Hadithet që flasin rreth karantinës janë dëshmia më e qartë, që vërtetojnë profetësinë e Profetit tonë Muhamed (a.s.).
Dijetari i shquar Ibnu Kajm El Xheuzije (Allahu e mëshiroftë) thotë: “Në hadithin e të Dërguarit të Allahut (a.s.) shohim një mrekulli të vërtetë, sepse ai para 15 shekujve e ka përshkruar aq bukur këtë sëmundje, duke i mësuar dhe udhëzuar njerëzit për të marrë masa parandaluese”.[10]
Urtësitë e parandalimit të hyrjes apo daljes nga vendi ku ka rënë murjtaja:
Për personin që është i shëndoshë është e ndaluar që të hyjë në vendin ku ka rënë murtaja për disa arsye:
1 – Largimi nga shkaqet që sjellin dëm.
2 – Ruajtja e shëndetit që është i domosdoshëm për jetën.
3 – Mosthithja e ajrit të ndotur dhe të prishur, sepse kështu atë që hyn e prek sëmundja.
4 – Të shëndoshët nuk duhet të rrinë pranë atyre që i ka prekur murtaja, sepse përndryshe sëmundja i prek edhe ata.
5 – Mbrojtja nga sëmundjet ngjitëse dhe infektive.
Po ashtu, për personin i cili është në vendin ku ka rënë murtaja, është e ndaluar që të largohet pres atij vendi për disa arsye:
1 – Në përgjithësi, murtaja është sëmundje ngjitëse, që përfshin të gjithë njerëzit, dikë më pak dhe dikë më shumë. Prandaj largimi nga vendi ku ka rënë murtaja është i kotë, sepse virusi ka depërtuar në trup dhe njeriu e ka me vete virusin, kudo që të jetë. Prandaj largimi nga vendi ku ka rënë murtaja, nuk ka dobi.
2 – Nëse njerëzit do të vërshonin për të dalë nga vendi ku ka rënë murtaja, kush do të kujdesej për të sëmurët që lëngojnë në shtrat, apo për të varrosur të vdekurit?!
3 – Ndoshta ata që janë më të fortë, më me pozitë dhe më të pasur, do ta kenë shumë më të lehtë për t’u arratisur nga vendi ku ka rënë murtaja dhe si rrjedhojë e kësaj do të thyheshin zemrat e njerëzve të dobët e të pafuqishëm.
4 – Ata të cilët nuk arratisen nga vendi ku ka rënë murtaja, i mbështeten plotësisht Allahut, bëjnë më shumë durim dhe gjejnë një prehje shpirtërore ndaj asaj që Allahu i Lartësuar ka përcaktuar se do të ndodhë.
Murtaja është dënim dhe ndëshkim
Çdo që është e dobishme, Profeti (a.s.) nuk e ka lënë pa e përmendur. Po ashtu ai (a.s.) nuk ka lënë pa përmendur edhe çdo gjë që është e keqe, sepse kështu ne ruhemi nga e keqja. Në një hadith të transmetuar nga Abdullah ibnu Mes’udi, Profeti (a.s.) na tërheq vëmendjen që të ruhemi nga pesë gjëra që e shpien njerëzimin në shkatërrim. Abdulla ibnu Umer thotë: Njëherë I Dërguari i Allahut na u drejtua me këto fjalë: “O muhaxhirë! Nëse sprovoheni me pesë gjëra kërkoni mbrojtje nga Allahu, që mos t’ju prekin juve; Në çdo popull (shoqëri) ku shfaqet shfaqet imoraliteti e ata e deklarojnë atë haptazi, mbi ta do të bien murtaja dhe epidemi, që nuk kanë rënë tek të tjerët që kanë qenë përpara tyre. Çdo popull (shoqëri) që pakëson në peshore, do të goditet me zi (buke), pakësim të rezervave dhe padrejtësinë e prijësit ndaj tyre. Çdo popull (shoqëri) që nuk jep zekatin, do të privohet nga zbritja e një pike shiu nga qielli, e sikur të mos ishin të imtat (kafshët), nuk do të zbriste shi. Çdo popull (shoqëri) që e thyen premtimin që i ka dhënë Allahut e të Dërguarit të Tij, Allahu do t’ia japë mundësinë armikut që t’i nënshtrojë e t’iu marrë diçka nga ajo që ata posedojnë. Në çdo popull (shoqëri), prijësit e të cilit nuk gjykojnë sipas Librit të Allahut e nuk zgjedhin atë që ka zbritur Allahu, Allahu do të bëjë që në mesin e tyre të kenë konflikte të ashpra”.[11]
Në këtë hadith, Profeti (a.s.) na tregon se kur në një popull, shoqëri, komunitet..etj, përhapet imoraliteti haptazi, atëherë Allahu zbret mbi ta një dënim të dhembshëm. Dërgon mbi ta një sëmundje epidemike shkatërruese dhe vdekjeprurëse. Ajo që kuptojmë nga ky hadith është fakti, se sa herë që shfaqet imoraliteti në një shoqëri, atyre iu bie një sëmundje epidemike vdekjeprurëse, që nuk u ka rënë atyre që kanë qenë përpara tyre. Në ditët e sotme, është përhapur sëmundja e “Sidës” që është vdekjeprurëse. Mjekët po mundohen me çdo kusht që të gjejnë ilaçin e kësaj sëmundje. Nuk përjashtohet mundësia, që një ditë ata do ta gjejnë ilaçin. Por sa kohë, mund, investim dhe jetë njerëzish janë marrë dhe do të merren derisa të zbulohet ilaçi? Në fakt, ilaçi është shumë herë më i lirë se ç’mund të mendohet: “NJERËZIT DUHET T’I LARGOHEN IMORALITETIT”. Kjo do të thotë, se nëse njerëzit e kërkojnë hallallin tek martesa e ligjëruar, sëmundja largohet, por nëse kryejnë marrdhënie të jashtëligjshme, atëherë nuk i pret gjë tjetër vetëm se ndëshkimi i merituar. Nëse njerëzit nuk i largohen imoralitetit, edhe sikur ta gjejnë ilaçin kundra “Sidës”, Allahu ka për të dërguar tek ta një sëmundje tjetër vdekjeprurëse. Allahu i Lartësuar thotë: “Askush tjetër përveç Tij, nuk e di numrin e ushtrisë së Zotit tënd”.[12]
Për fat të keq, edhe në vendin tonë kjo sëmundje ka filluar të përhapet, megjithëse e kufizuar. Dikur, imoraliteti i hapur ka qenë i papranuar nga shoqëria jonë. Ndërsa sot, shoqëria jonë e “emancipuar” e quan krejt normale imoralitetin e kryer haptazi, madje elita e konsideron atë si e drejtë e individëve të shoqërisë. Imoraliteti po bëhet aq haptazi, saqë ka tentativa nga qarqe të ndryshme keqadashëse, që në një të ardhme të lejohet martesa brenda të njëjtës gjini. E gjitha kjo bëhet në emër të së drejtës së indivit. Ajo që realisht kam shumë frikë, është ideja, se nëse imoraliteti përhapet tek ne me të njëjtat përmasa si në vendet e tjera, mbi ne do të zbresë ndëshkimi i Allahut, nga ku nuk gjen shpëtim askush tjetër përveç besimtarit që bën durim dhe kërkon shpërblimin tek Allahu i Lartësuar.
Specifikat dhe veçoritë dalluese të umetit të Profetit Muhamed (a.s.)
Allahu i Lartësuar në këtë botë e ka dalluar umetin Profet (a.s.) nga popujt e tjerë me një sërë specifikash dhe veçorish dalluese. Ky umet e gëzon këtë pozitë të lartë në sajë të Profetit Muhamed (a.s.) Këto specifika përfshijnë individin dhe shoqërinë, të dukshmen dhe të fshehtën, thelbin dhe sipërfaqësoren. Më poshtë po përmendim disa prej këtyre specifikave:
- Umeti i Profetit (a.s.) është umeti më i mirë. Allahu i Lartësuar thotë: “Ju jeni populli më i mirë i dalë për njerëzimin, sepse ju urdhëroni që të bëhen vepra të mira, i ndaloni të këqijat dhe besoni Allahun”.[13]
- Një specifikë tjetër e këtij umeti është, se Sheriati i saj është më i kompletuar. Allahu i Lartësuar thotë: “Sot jua përsosa fenë tuaj, e plotësova dhuntinë Time ndaj jush dhe zgjodha për ju Islamin si fe”.[14]
- Një specifikë tjetër e këtij umeti është, se Allahu e ka bërë atë të mesëm. Allahu i Lartësuar thotë: “Kështu, Ne ju kemi bërë një popull të mesëm, që të bëheni dëshmitarë për njerëzit dhe që i Dërguari të jetë dëshmitar për ju”.[15]
- Një specifikë tjetër e këtij umeti është, se Toka është bërë vendfalje dhe e pastër, çka do të thotë se çdo besimtar i cili dëshiron të falet, por që nuk gjen xhami apo ujë për t’u pastruar, ai mund të falet kudo dhe në vend të ujit merr tejemum me dhe`, ndryshe nga besimtarët e popujve të mëparshëm, që e kishin detyrim faljen nëpër faltore e jo kudo.
- Një specifikë tjetër e këtij umeti është, se ai nuk do të shkatërrohet dhe nuk do shfaroset as me uri, as me përmbytje e asgjë tjetër.
- Një specifikë tjetër është, se personit të cili i bie murtaja dhe bën durim duke kërkuar shpërblim vetëm tek Allahu, ka gradën e dëshmorit.
Umeti i Profetit Muhamed (a.s.) ka edhe specifika të tjera që dallon nga popujt e tjerë, por duke qenë se ato janë të shumta, u mjaftuam me përmendjen e disa prej tyre, pasi qëllimi i kësaj nënteme konsiston në faktin se mëshira e Allahut për besimtarin durimtar kur i bie murtaja është specifikë e umetit mysliman. Kjo është mirësia e Allahut që ia jep kujt të dojë. Allahu është Ai që jep shumë dhunti.
2 – Vlera e sprovës dhe durimi ndaj saj:
Njeriu në këtë jetë sprovohet në format nga më të ndryshmet. Shkaku i kryesor i sprovës është dalja në pah e karakterit të njeriut; a e përballon apo nuk e përballon sprovën me sukses. Një prej formave të ndryshme të sprovës është edhe rënia e murtajës në një vend. Fjala e Profetit (a.s.) “Ajo është ndëshkim prej Allahut të Lartësuar që ia dërgon kujt të dojë. Mirëpo, për besimtarët Allahu i Lartësuar e ka bërë atë mëshirë”, tregon se murtaja është një sprovë nga Allahu, që vjen si ndëshkim për njerëzit, por që për besimtarët është mëshirë. Ashtu si në këtë hadith, edhe në hadithe të tjera Profeti (a.s.) na tregon për karakterin e besimtarit, i cili i përballon sprovat e ndryshme me sukses. Në një hadith të transmetuar nga Ebu Hurejra, Profeti (a.s.) thotë: “Çfarëdo që e godet muslimanin, qoftë lodhje, pikëllim, brengë, hidhërim, mundim nga sëmundje a fatkeqësi, madje edhe një gjemb që e shpon - me secilën prej këtyre Allahu ia shlyen mëkatet atij.”[16]
Në të vërtetë, për besimtarin sprova është mirësi për të. Ja se çfarë thotë Profeti (a.s.) në lidhje me mënyrën se si besimtari e përjeton sprovën: “Çështja e besimtarit është e habitshme dhe në fakt e gjithë çështja e tij është mirësi. Kjo nuk i ndodh askujt tjetër përveç besimtarit. Nëse i vjen një e mirë, falenderon dhe kjo është mirë për të, e nëse e godet ndonjë e keqe (fatkeqësi) duron dhe kjo është mirë për të.”[17]
Gjatë rënies së sprovës tek besimtari manifestohen besimi i tij i palëkundur, mbështetja e tij tek Allahu i Lartësuar, durimi i tij ndaj sprovës, shpërblimi që kërkon tek Allahu, fakti që ai është i kënaqur me caktimin e Allahut..etj. Të gjitha këto zbulojnë karakterin e vërtetë të besimtarit, i cili e di mjaft mirë se jeta e kësaj bote është sprovë, ku njeriu dhe veçanërisht besimtari duhet ta shtrojë rrugën e tij për në Xhenet, duke bërë sa më shumë vepra të mira dhe duke bërë durim ndaj çdo sprove.
3 – Rëndësia e durimit dhe kërkimit shpërblim tek Allahu:
Në këtë hadith, Profeti (a.s.) flet qartë për vlerën dhe rëndësinë që ka durimi. Dijetari i shquar Muhamed ibnu Uthejmin (Allahu e mëshiroftë) thotë: “Hadithi i transmetuar nga Aishja flet për vlerën e durimit dhe kërkimit shpërblim tek Allahu. Nëse njeriu, të cilin e ka prekur murtaja, bën durim dhe si shkak i sëmundjes vdes, ka të njëjtin shpërblim si shpërblimi i atij që bie dëshmor. Njeriu i cili bën durim, ka shpërblimin e njëllojtë me atë të dëshmorit, sespse jeta është shumë e shtrenjtë për njeriun, prandaj në raste të tilla ai arratiset nga vendi ku jeton nga frika se mos e prek murtaja. Kështu që, nëse ai bën durim, duke shpresuar tek shpërblimi i Allahut dhe duke besuar se atë nuk e godet asgjë tjetër përveç asaj që ka caktuar Allahu dhe më pas vdes, ai shpërblehet njëlloj si shpërblimi i atij që bie dëshmor. Ky shpërblim që i jepet këtij njeriu është mirësi nga Allahu i Lartësuar”.[18]
Në Kuranin Famëlartë, Allahu i Lartësuar i ka urdhëruar besimtarët që të bëjnë durim, sepse durimi është prej shkaqeve të shpëtimit. Allahu i Lartësuar thotë: “O besimtarë! Bëhuni të durueshëm dhe nxiteni njëri-tjetrin të jeni të tillë, bëhuni të vendosur dhe vigjilentë (në vepra të mira dhe në ruajtjen e kufijve) dhe kijeni frikë Allahun që të shpëtoni!”[19] që do të thotë: O besimtarë! Bëhuni të durueshëm ndaj sprovave, sepse duke bërë durim ju shlyen mëkatet, ngriheni në gradë më të larta shpëtoni nga zjarri i Xhehenemit dhe hyni në Xhenet. Besimtari i cili e di, se Allahu po e sprovon, për të parë se sa i durueshëm është ai, nuk stresohet dhe as bie në depresion, por përkundrazi i bën ballë sprovës, duke qenë i kënaqur me caktimin e Allahut.
4 – Vlera dhe pozita e “Jekinit”:
Hadithi të cilin po e komentojmë, flet për “Jekinin”, besimin e palëkundur të besimtarit. Këtë e vërejmë tek fjalët e Profetit (a.s.) i cili thotë: “duke e ditur se atë nuk e godet asgjë përveç asaj që Allahu ka caktuar për të”
“Jekini” është një prej shkaqeve të të qenit prijës në fe. Allahu i Lartësuar thotë: “Ne zgjodhëm prej tyre prijës, të cilët udhëzonin me urdhrat Tanë, për sa kohë që ishin të durueshëm dhe besonin bindshëm.”[20]Ata të cilët janë të palëkundur në besimin e tyre, duke qenë të bindur në atë që besojnë, janë të udhëzuarit dhe të shpëtuarit. Një fakt të tillë e vërteton Allahu i Lartësuar në fillimin e sures El Bekare: “Për ata që besojnë në atë që të është shpallur ty (o Muhamed), në atë që është shpallur përpara teje dhe që me bindje i besojnë botës tjetër. Ata janë udhëzuar në rrugë të drejtë nga Zoti i tyre dhe pikërisht ata janë të shpëtuarit.”[21]
Besimi i njeriut plotësohet vetëm nëpërmjet “Jekinit” Ai i cili dyshon tek Allahu, i Dërguari i Tij apo në fenë e Tij është jobesimtar. Allahu i Lartësuar thotë: “Besimtarë të vërtetë janë vetëm ata që besojnë Allahun dhe të Dërguarin e Tij dhe pastaj nuk dyshojnë, por luftojnë në rrugën e Allahut me pasurinë dhe jetën e tyre, Këta janë besimtarë të vërtetë.”[22] Ata janë besimtarë të vërtetë, ngaqë nuk dyshojnë, sepse dyshimi është e kundërta e “Jekinit”.
Jobesimtarët nuk besojnë në botën tjetër, duke dyshuar në të. Ata thonë: “Ne nuk e dimë ç’është Ora (e Kijametit). Ne mendojmë se është vetëm një hamendje, prandaj nuk jemi të bindur.”[23] Mirëpo në Ditën e Gjykimit, atë do ndërrojnë mendim dhe do të besojnë bindshëm në të, por ky besim nuk do t’u vlejë. Ja se si do të shprehen ata në Ditën e Gjykimit: “O Zoti ynë, pamë dhe dëgjuam, prandaj na kthe (në atë botë) që të bëjmë vepra të mira! Ne tashmë besojmë me bindje!”[24]
“Jekini” është thelbi i fesë. Ai e afron besimtarin me Allahun. Nëpërmjet “Jekinit” besimtari i mbështetet vetëm Allahut, i bindet dhe i nënshtrohet vetëm Atij, derisa të takohet me Allahun në botën tjetër, ku do marrë shpërblimin e premtuar nga Allahu. Prandaj për besimtarin murtaja është mëshirë, sepse ai e ka besimin të palëkundur, duke shpresuar tek premtimi i Allahut. Ndryshe ndodh me jobesimtarin, i cili dyshon në Ditën e Gjykimit, kështu që murtaja është ndëshkim për të si në këtë botë ashtu edhe në botën tjetër.
5 – Shpërblimi i atij që vdes nga murtaja:
Nuk ka dyshim se besimtari, i cili bën durim, përfiton një shpërblim të pakufishëm, veçanërisht kur ai bën durim në vendin ku ka rënë murtaja. Ai bën durim, duke mos u arratisur nga vendi ku ka rënë murtaja, bën durim kur preket nga sëmundja, bën durim ndaj vuajtjeve që shkakton murtaja si dhe bën durim edhe ndaj vdekjes. Duke qenë se ai bën durim me besim të palëkundur dhe duke shpresuar në premtimin hyjnor, atëherë edhe shpërblimi i tij është shumë i madh. Ai do të shpërblehet njëlloj me shpërblimin e atij që bie dëshmor në rrugë të Allahut. Kjo është mirësia e Allahut, që ia jep kujt të dojë.
Hadithi që po komentojmë, e vërteton një fakt të tillë. Profeti (a.s.) thotë: “ka të njëjtin shpërblim si ai që bie dëshmor”. Ndërsa në një hadith tjetër Profeti Muhamed (a.s.) thotë: “Dëshmorët dhe ata që kanë vdekur nga murtaja do paraqiten (në Ditën e Gjykimit). Ata që kanë vdekur nga murtaja do të thonë: Ne jemi dëshmorë. Dikush do të thotë: Shikoni! Nëse plagët e tyre do të jenë si ata të dëshmorëve që rrjedhin gjak me erë misku, atëherë ata janë dëshmorë. (Pasi i kontrollojnë) i gjejnë se ata janë të tillë.”[25] Në një hadith tjetër Profeti (a.s.) thotë: “Dëshmorët, përveç atyre që bien në luftë, janë shtatë: Ai që vdes nga murtaja është dëshmor, ai që mbytet është dëshmor, ai që vdes nga pleuriti është dëshmor, ai që vdes nga ngatërrimi i zorrëve është dëshmor, ai që vdes nga zjarri është dëshmor, ai që vdes nga shembja është dëshmor dhe gruaja që vdes duke lindur është dëshmore”.[26]
Dijetarët thonë se dëshmorët ndahen në dy kategori. Në kategorinë e parë bëjnë pjesë dëshmorët që bien në fushëbetejë. Këta quhen dëshmorët e Dynjasë. Ndërsa në kategorinë e dytë bëjnë pjesë dëshmorët, që nuk vdesin në fushëbetejë. Këta quhen dëshmorët e Ahiretit. Pavarësisht, rregullave dhe dispozitave fetare për secilën prej dy kategorive, dëshmorët e të dy kategorive duhet të plotësojnë disa kushte:
- Të jenë besimtarë myslimanë, sepse jobesimtari nuk e fiton një nder të tillë.
- Të jenë të sinqertë, sepse që një vepër të pranohet tek Allahu duhet të jetë me nijet të pastër.
- Të jenë durimtarë e jo të arratisen. Durimi vlen për të gjithë dëshmorët, ndërsa mosarratisja vlen për dëshmorët në fushëbetejë dhe nga vendi ku ka rënë murtaja.
Tek “Enciklopedia e Jurisprudencës Kuvajtjane” thuhet: “Nga konteksti i hadithit të Aishes nënkuptojmë, se personi i cili vdes nga murtaja, duhet të plotësojë disa kushte, në mënyrë që të shpërblehet njëlloj si shpërblimi i dëshmorit:
1 – Duhet të qëndrojë në vendin ku ka rënë murtaja duke bërë durim, nuk duhet të jetë i trazuar dhe i shqetësuar dhe nuk duhet të arratiset.
2 – Duhet ta dijë mirë, se atë nuk e godet asgjë tjetër, përveç asaj që Allahu ka përcaktuar për të. Nëse ai qëndron në vendin ku ka rënë murtaja, duke mos qenë i qetë shpirtërisht, apo duke qenë i penduar, se përse nuk është larguar, duke kujtuar se nëse do të largohej qysh në fillim, nuk kishte për ta prekur sëmundja, në këtë rast ai nuk përfiton shpërblimin e dëshmorit edhe nëse vdes si shkak i murtajës”.[27]
Argumentet dhe dobitë e hadithit:
1 - Murtaja ka qenë si ndëshkim për popujt e mëparshëm.
2 - Murtaja është ndëshkim nga Allahu për njerëzit, por ajo është mëshirë për besimtarët.
3 - Konsiderimi i murtajës si mëshirë për besimtarët është prej specifikave që Allahu i ka dhënë umetit mysliman.
4 - Vlera dhe pozita e durimit dhe kërkimit shpërblim tek Allahu.
5 - Besimtari i cili bën durim, kërkon shpërblim tek Allahu, duke e ditur se atë nuk e godet asgjë përveç asaj që e ka caktuar Allahu. Nëse vdes nga murtaja, merr të njëjtën shpërblim me atë të dëshmorit.
6 - Besimtari duhet ta përballojë murtajën me durim, me lutje, t’i mbështet et Allahut dhe të besojë bindshëm se çdo gjë ndodh me caktimin e Allahut.
7 - Shpërblimi i dëshmorit nuk është i kufizuar vetëm për dëshmorin që bie në fushëbetejë, por në të përfshihen edhe kategori të tjera, si ai që vdes nga murtaja, ai që vdes ngatërrimi i zorrëve..etj.
8 - Rëndësia që i kushton feja islame mospërhapjes së sëmundjeve ngjitëse nëpërmjet karantinës.
9 - Njeriu i cili është prezent në vendin ku ka rënë murtaja, nuk duhet të dalë nga ai vend, në mënyrë që sëmundja të mos përhapet. Po ashtu nuk i lejohet njeriut të shëndoshë, që të hyjë në vendin ku ka rënë murtaja.
10 - Mjekësia profilaktike e karantinës dëshmon qartë për profetësinë e Profetit Muhamed (a.s.) i cili nuk flet në ajër, por në bazë të asaj që i shpallet nga Allahu.
Epilog:
Tregohet se prijësi i besimtarëve Omer ibnul Hatab (r.a) bashkë me disa sahabë ishte nisur për në krahinën e Shamit. Gjatë rrugës, mori vesh se murtaja ishte përhapur në atë krahinë dhe se numri i të vdekurve ishte shumë i madh. Kështu që, ai vendosi të kthehej mbrapa, duke i ndaluar njerëzit që ishin bashkë me të që të hynin në Sham.
Sahabiju u nderuar Ebu Ubejde El Xherrah (r.a) i habitur e pyet: “O prijës i besimtarëve! A të largohemi nga caktimi i Allahut?!”
Omeri u përgjigj: “O Ebu Ubejde! Nëse dikush tjetër do ta kishte thënë këtë fjalë! –pastaj shtoi: Po, është e vërtetë! Ne po largohemi nga caktimi i Allahut, për të shkuar te caktimi i Allahut. Nëse ti do të kishe deve dhe do t`i çoje për të kullotur në një luginë me dy kahe: njëra prej tyre pjellore dhe tjetra shterpë, ato që do t`i çoje për të kullotur në tokën pjellore, a nuk do të kullotnin me caktimin e Allahut?! Po ato që do t`i çoje për të kullotur në tokën shterpë, a nuk do të kullotnin me caktimin e Allahut?!
[1] Transmeton imam Buhariu, nr: 5734.
[2] Transmeton imam Buhariu, nr: 5728 dhe imam Muslimi, nr: 2218.
[3] Marrë nga “Sher’hu Rijadus Salihin” i Muhamed ibnu Uthejminit, fq: 1/232-233.
[4] Besimi me bindje të plotë.
[5] Transmeton imam Muslimi: 2218.
[6] Marrë nga libri “Mjekësia profetike” fq: 70-71 sipas versionit të përkthyer në shqip.
[7] Marrë nga ëëë.mesazhi.com/artikuj/semundjet-qe-lene-gjurme-ne-historine-e-njerezimit
[8] Transmeton imam Muslimi, nr: 2218.
[9] Transmeton imam Ahmedi, nr: 25118. Zinxhiri i transmetimit është i mirë.
[10] Marrë nga libri “Mjekësia profetike” fq: 73 sipas versionit të përkthyer në gjuhën shqipe.
[11] Transmeton imam Ibnu Maxheh, nr: 4019. Hadithi është Hasen.
[12] Sure El Mudd ethir: 31.
[13] Sure Ali Imran: 110.
[14] Sure El Maide: 3.
[15] Sure El Bekare: 143.
[16] Transmeton imam Buhariu, nr: 5641.
[17] Transmeton imam Muslimi, nr: 2999.
[18] Marrë nga “Sher’hu Rijadus Salihin” fq: 1/233.
[19] Sure Ali Imran: 200.
[20] Sure Es Sexhde: 24.
[21] Sure El Bekare: 4-5.
[22] Sure El Huxhurat: 15.
[23] Sure El Xhathije: 32.
[24] Sure Es Sexhde: 12.
[25] Transmeton imam Ahmedi, nr: 17651. Hadithi është Hasen.
[26] Transmeton imam En Nesai, nr: 1846. Hadithi është i saktë.
[27] Marrë nga “Enciklopedia e Jurisprudencës Kuvajtjane” fq: 28/406.